Kilka porad ułatwiających identyfikację rodzaju rzeczowników niemieckich.

Poniżej przedstawiam porady dotyczące rozpoznawania rodzaju rzeczowników niemieckich. Zostały ujęte w reguły, od których jednak często występują wyjątki. Ponadto, na uczących się języka czyhają pułapki wynikające z odniesienia reguł do niewłaściwych rzeczowników. Dlatego należy stosować je z dużą ostrożnością i pamiętać, że stanowią jedynie ułatwienie rozpoznania rodzajnika, nie zaś pewny i niezawodny sposób.

Czekam na uwagi, sugestie i komentarze dotyczące porad zawartych niżej.

Rodzajnik Reguła lub przesłanka wystąpienia Przykłady Wyjątki

Pułapki*
Pewność
der nazwy dni tygodni i miesięcy der Montag (poniedziałek), der Mittwoch (środa), der Sonntag (niedziela), der Januar (styczeń), der April (kwiecień), der Juni (czerwiec), der Dezember (grudzień) brak całkowita
der rzeczowniki odczasownikowe utworzone od nazw czynności (osoby i urządzenia) z końcówką
-er
der Arbeiter (robotnik),
der Messer (miernik),
der Fernseher (telewizor)
brak

das Messer (nóż), die Tochter (córka), die Mauer (mur)
niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie - jest dużo rzeczowników kończących się na -er, które nie spełniają pozostałych warunków)
der nazwy zawodów z końcówką -er lub -ist der Lehrer (nauczyciel),
der Polizist (policjant)
brak niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie)
der nazwy ideologii, ustrojów politycznych, prądów w filozofii i sztuce z końcówką -smus der Kapitalismus,
der Dadaismus
brak całkowita
der nazwy alkoholi der Wein (wino),
der Wodka (wódka),
der Kognak (koniak),
der Sake (sake)
das Bier (piwo) niecałkowita, potrzebna znajomość wyjątku, może nie obejmować pewnych alkoholi egzotycznych
die internacjonalizmy z końcówką -tion die Produktion,
die Tradition,
die Information
brak całkowita
die albo der rzeczowniki odczasownikowe jednosylabowe z końcówką -t (rdzennie niemieckie, stare wyrazy) die Schrift (pismo),
die Zukunft (przyszłość),
der Schritt (krok),
der Zutritt (dostęp)
brak niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie), rozróżnienie rodz. męskiego i żeńskiego
die rzeczowniki abstrakcyjne odczasownikowe z końcówką -keit i -heit die Schönheit (piękno),
die Freiheit (wolność),
die Möglichkeit (możliwość)
brak całkowita
die rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne odczasownikowe z końcówką -ung die Wohnung (mieszkanie),
die Verfassung (konstytucja),
die Verteidigung (obrona)
brak całkowita
die rzeczowniki z końcówką
-ie
die Akademie (akademia),
die Kalorie (kaloria),
die Fantasie (fantazja)
brak całkowita
die nazwy zawodów i ról społecznych z końcówką -in die Lehrerin (nauczycielka),
die Freundin (przyjaciółka)
brak

das Benzin (benzyna)
niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie)
die rzeczowniki abstrakcyjne z końcówką -tät die Kapazität (pojemność),
die Majestät (majestat),
die Universität (uniwersytet)
brak całkowita
die rzeczowniki konkretne z końcówką -e, np. gatunki zwierząt i roślin, nazwy przedmiotów die Eiche (dąb), die Rose (róża), die Katze (kot), die Hose (spodnie), die Lampe (lampa) der Löwe (lew), das Gebäude (budynek) "rozmyta" zasada, wymagająca dodatkowej wiedzy (znaczenie) i intuicji
die rzeczowniki odrzeczownikowe z końcówką -ei die Malerei (malarstwo),
die Bücherei (biblioteka)
brak

der Papagei (papuga)
niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie)
die rzeczowniki wielosylabowe z końcówką
-ur będące internacjonalizmami
die Kultur (kultura,
die Figur (figura),
die Temperatur (temperatura)
brak

der Treueschwur (przysięga na wierność)
niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie)
das nazwy państw; w większości konstrukcji rodzajnik pomijany (das) Polen,
(das) Deutschland,
(das) Frankreich
die Schweiz, die Türkei, die Ukraine, der Irak, der Iran, der Sudan, die Vereinigten Staaten, niecałkowita, ale można łatwo nauczyć się wyjątków
das rzeczownik zbiorcze zaczynające się od sylaby ge-, często z końcówką -e das Gebirge (góry),
das Geschwister (rodzeństwo)
brak

der Gedanke (myśl)
niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie)
das rzeczowniki odczasownikowe utworzone przez dodanie wielkiej litery na początku bezokolicznika das Essen (jedzenie),
das Lernen (uczenie się),
das Fernsehen (telewizja)
brak

der Wagen (wóz)
niecałkowita, potrzebna dodatkowa wiedza (znaczenie)
*Najczęściej wynikające z nieznajomości znaczenia

Copyright © 2012 Maciej Pańków